|
|
 |
MIKNATISLAR
Mıknatıslar değişik şekil ve büyüklüklerde olabilir. Buzdolabına değişik süsler yapıştırmak, dolapların kapaklarının kapalı kalmasını sağlamak amacıyla küçük mıknatıslar kullanılır.
Mıknatısın en eski kullanım alanlarından biri de pusuladır. Pusulanın ibresi mıknatıslı bir parçadır. Pusulayı hangi yöne çevirirseniz çevirin, ibre kuzey-güney doğrultusunu bulana kadar hareket eder. Koyu renkli ucu kuzeyi,
açık renkli ucu ise güneyi gösterir.
Bir maddenin mıknatıs olup olmadığını anlamak için pusula kullanılır.
• Mıknatıs olduğunu düşündüğünüz madde pusulaya yaklaştırılır.
• Pusulanın ibresini hareket ettirirse madde mıknatıstır.
• Pusulanın ibresini hareket ettirmezse madde mıknatıs değildir.
At nalı, halka, çubuk, yuvarlak ve kare olmak üzere çeşitli şekil ve büyüklükte mıknatıs vardır.
İki mıknatıs birbirine yaklaştırılırsa bazen birbirini iter, bazen de çeker. Bu mıknatısların birbirine uyguladıkları kuvvetten kaynaklanır.
Çubuk mıknatısa ip bağlayıp havada asılı tutarsanız bir süre döndükten sonra kuzey-güney doğrultusunu gösterir. Bu durum mıknatısın iki ucu olduğunu kanıtlar. Mıknatısların uçlarına kutup adı verilir.
Kuzeyi gösteren ucuna kuzey kutbu denir. Kısaca “N” ile gösterilir.
Güneyi gösteren ucuna güney kutbu denir. Kısaca “S” ile gösterilir.
Eğer bir mıknatıs parçalanırsa, çok sayıda küçük mıknatıs elde edilir. Elde edilen her mıknatısın parçalanmadan önce olduğu gibi iki kutbu vardır.
Benzer kutuplar birbirine yaklaştırıldığında, birbirini iter.
Zıt kutuplar birbirine yaklaştırıldığında, birbirini çeker.
Mıknatıs Bazı Maddeleri Etkiler
Arkalarında mıknatıs bulunan küçük süsler, buzdolabının kapağına kolayca yapışırken, ahşap dolabın kapağına yapışmaz. Bu durum mıknatısın maddeleri etkileyip etkilememesinden kaynaklanır. Mıknatıs etkilediği maddeleri çeker, etkileyemediği maddeleri çekmez.
Toplu iğne, çivi, demir, nikel, kobalt, çelik gibi maddeler mıknatısa yaklaştıklarında, aralarında bir çekim olur ve bu maddeler mıknatıs tarafından çekilirler. Mıknatısın maddelere uyguladığı kuvvet, temas gerektirmeyen kuvvettir. Tebeşir, silgi, tahta, cam, plastik gibi maddeler mıknatıs tarafından çelikmezler.
Mıknatısın kullanıldığı yerler:
Mıknatıslar her şekil ve boyutta olabilir. Günümüzde mıknatısların çok değişik kullanım alanları vardır.
• Buzdolabının kapağının kapanmasını mıknatıs sağlar.
• Radyo, televizyon, bilgisayar gibi elektronik cihazların yapımında mıknatıs kullanılır.
• Cep telefonu, elektrik motorları, kapı zilleri mıknatısla çalışır.
• Ağır cisimlerin kaldırılmasında güçlü mıknatıslar kullanılır.
• Çöplerin içindeki bazı metal maddeler, mıknatıs kullanılarak ayrılır.
Görüldüğü gibi mıknatıs aslında hayatımızı kolaylaştıran bir madde. Yere saçılan bin tane toplu iğneyi en ufak hasarla toplamanın tek yolu mıknatıs değilse nedir?
Mıknatısların bazen zararı da olabilir.
Mıknatıslar; bazı elektronik donanımlı araçları etkiler, onların bozulmasına neden olur. Bu nedenle bankamatik ve telefon kartları, bilgisayar disketi gibi araçları mıknatısa yaklaştırmamak gerekir.
DENEY: MIKNATISIN DA BİR ÇEŞİT PUSULA OLDUĞUNUN İNCELENMESİ
Deneyin Amacı: Mıknatıs kutuplarını belirlemek.
Hazırlık Soruları:
1-Mıknatısı pusula olarak kullanabilir miyiz?
2-Mıknatısın kutupları ile yerin kutupları aynı mıdır?
Kullanılan Araç Ve Gereçler:
Pusula, mıknatıs, üç ayak, statif çubuk – 2 adet (biri uzun, biri kısa), bağlama parçası
Deney Düzeneği:
Deneyin Yapılışı:
1-Mıknatısı şekildeki gibi Statif çubuğa tutturunuz. Mıknatısı ip etrafında dönmesini sağlayıp bırakınız. Bir müddet sonra mıknatısın bir ucunun kuzeyi, diğer ucunun da güneyi gösterdiğini gözleyiniz.
2-Bu defa mıknatısın altına bir pusula yerleştiriniz. Pusula ibresi ile mıknatıs yönlerinin birbirine zıt olduğunu gözleyiniz.
Deneyin Sonucu:
Ağırlık merkezinden asılmış serbest bir mıknatısın bir ucu daima kuzeyi diğer ucu da daima güneyi gösterir.
Pusula ile mıknatısın kutupları birbirine zıt yönlüdür.
Teorik Bilgi:
Yönlerimizi bulmaya yarayan pusula esasen bir mıknatıstır. Pusula ibresinin boyalı ucu kuzeyi, diğer uç ise güneyi gösterir. Mıknatısı bir ipe bağlayıp serbest konumda bıraktığımız zaman mıknatısın bir ucu kuzeyi diğer ucu da güneyi gösterir. Eğer mıknatıs altına pusula konulursa; pusula ile mıknatısın kutupları birbirine zıt yönlü olur |
|
 |
|
|
|
|